Lśnienie (1980) - recenzja

"Lśnienie" (ang. "The Shining") to kultowy horror z 1980 roku w reżyserii Stanleya Kubricka, będący adaptacją powieści Stephena Kinga z 1977 roku. Film, który stał się jednym z najważniejszych i najbardziej wpływowych dzieł w historii kina grozy, nadal zachwyca i przeraża widzów na całym świecie. W recenzji tej omówię szczegółowo fabułę, wykonanie, odbiór krytyczny oraz znaczenie filmu w kontekście zarówno literackim, jak i filmowym.

### Fabuła

Fabuła "Lśnienia" koncentruje się na postaci Jacka Torrance'a (Jack Nicholson), pisarza, który podejmuje pracę jako dozorca w odciętym od świata, luksusowym hotelu Overlook, położonym w górach Kolorado. Towarzyszą mu żona Wendy (Shelley Duvall) oraz ich syn Danny (Danny Lloyd), który posiada nadprzyrodzone zdolności zwane "lśnieniem" (ang. "the shining"), pozwalające mu widzieć przeszłe i przyszłe wydarzenia oraz odczuwać obecność duchów.

Początkowo praca wydaje się idealną okazją dla Jacka, aby skupić się na pisaniu książki. Jednak izolacja, złe warunki pogodowe i mroczne siły zamieszkujące hotel zaczynają wpływać na jego psychikę. Jack staje się coraz bardziej opętany przez hotel, który stopniowo ujawnia swoje przerażające tajemnice. Danny natomiast nawiązuje telepatyczny kontakt z Dickiem Hallorannem (Scatman Crothers), kucharzem hotelowym, który również posiada zdolności "lśnienia". W miarę jak Jack traci kontrolę nad sobą, Wendy i Danny muszą walczyć o przetrwanie w obliczu rosnącej grozy.

### Wykonanie

**Reżyseria:** Stanley Kubrick jest znany ze swojego perfekcjonizmu i innowacyjnego podejścia do reżyserii, co jest widoczne w każdym aspekcie "Lśnienia". Jego precyzyjne kadrowanie, dbałość o szczegóły i umiejętność budowania napięcia sprawiają, że film jest hipnotyzujący i przerażający jednocześnie. Kubrick wykorzystuje długie ujęcia, powolne najazdy kamery i symetrię w kompozycji kadrów, aby wprowadzić widza w klaustrofobiczną i niepokojącą atmosferę hotelu Overlook.

**Aktorstwo:** Jack Nicholson jako Jack Torrance dostarcza jednego z najbardziej pamiętnych i przerażających występów w historii kina. Jego stopniowe przejście od normalności do obłędu jest przedstawione z niezwykłą intensywnością i autentycznością. Shelley Duvall w roli Wendy Torrance tworzy postać pełną lęku, determinacji i siły w obliczu szaleństwa męża. Danny Lloyd, mimo młodego wieku, doskonale oddaje postać Danny'ego, dziecka z niezwykłymi zdolnościami i przerażonym obecnością nadprzyrodzonych zjawisk.

**Scenografia i zdjęcia:** Film jest wizualnie imponujący, z niezapomnianymi zdjęciami autorstwa Johna Alcootta. Hotel Overlook, z jego labiryntowymi korytarzami, ogromnymi przestrzeniami i gotycką architekturą, staje się nie tylko tłem, ale także postacią w filmie. Ujęcia, takie jak słynna scena z bliźniaczkami w korytarzu czy Jack rozbijający drzwi siekierą, są ikoniczne i stanowią integralną część kultury filmowej.

**Muzyka i dźwięk:** Ścieżka dźwiękowa skomponowana przez Wendy Carlos i Rachel Elkind, wraz z wykorzystaniem utworów klasycznych, takich jak "Symfonia fantastyczna" Hectora Berlioza, potęguje atmosferę napięcia i grozy. Efekty dźwiękowe, w tym echo kroków w pustych korytarzach i niepokojące szepty, dodają filmowi warstwy intensywnego realizmu.

### Odbiór Krytyczny

Po premierze "Lśnienie" spotkało się z mieszanymi recenzjami krytyków i publiczności. Wiele osób doceniło techniczną maestrię Kubricka, ale niektórzy krytykowali go za odejście od źródłowego materiału Stephena Kinga, który zresztą publicznie wyraził swoje niezadowolenie z adaptacji. Z czasem jednak film zdobył uznanie jako jedno z najważniejszych dzieł w historii kina grozy, a jego recepcja znacznie się poprawiła.

Obecnie "Lśnienie" uważane jest za arcydzieło horroru psychologicznego. Krytycy i widzowie chwalą film za jego głęboką warstwę symboliczną, mistrzowską reżyserię i niezapomniane występy aktorskie. Film regularnie pojawia się na listach najlepszych horrorów wszech czasów i jest przedmiotem licznych analiz i interpretacji.

### Znaczenie Kulturowe

"Lśnienie" ma ogromny wpływ na kulturę popularną i kino grozy. Wielu reżyserów i twórców horrorów inspiruje się stylem i technikami zastosowanymi przez Kubricka. Film stał się częścią popkulturowego kanonu, a jego ikoniczne sceny i dialogi są często cytowane i parodiowane.

Tematyka szaleństwa, izolacji i nadprzyrodzonych mocy poruszona w "Lśnieniu" jest uniwersalna i nadal aktualna. Film zmusza widza do refleksji nad naturą ludzkiego umysłu, ciemnymi zakamarkami psychiki i wpływem nadprzyrodzonych sił na rzeczywistość.

### Podsumowanie

"Lśnienie" to film, który zasługuje na miejsce w panteonie największych horrorów w historii kina. Stanley Kubrick stworzył dzieło, które nie tylko przeraża, ale również fascynuje i intryguje na wielu poziomach. Jego wyjątkowy styl reżyserii, niezapomniane występy aktorskie Jacka Nicholsona i Shelley Duvall, oraz głęboka warstwa symboliczna sprawiają, że "Lśnienie" jest filmem, który przetrwał próbę czasu i nadal jest oglądany i analizowany przez kolejne pokolenia.

Dla miłośników horroru, "Lśnienie" jest pozycją obowiązkową, która oferuje zarówno intensywne doznania emocjonalne, jak i intelektualne. To film, który nie tylko straszy, ale również zmusza do myślenia, co czyni go jednym z najbardziej wartościowych dzieł w historii kina grozy.

~Smiley~