Halloween (1978) - recenzja - klasyka kina grozy i slasherów

"Halloween” Johna Carpentera to film, który nie tylko przestraszył całe pokolenia widzów, ale też stworzył fundamenty dla całego podgatunku horroru – slashera. Dziś, z perspektywy ponad czterech dekad, nadal pozostaje dziełem o niemal hipnotycznym napięciu i mistrzowskiej prostocie. To film, który działa nie dzięki rozbudowanemu scenariuszowi czy efektom specjalnym, ale dzięki precyzyjnej reżyserii, genialnemu nastrojowi i... niepokojącej obecności w tle.

Fabuła „Halloween” jest do bólu prosta – i właśnie to czyni ją tak skuteczną. W 1963 roku sześcioletni Michael Myers brutalnie zabija swoją siostrę. Piętnaście lat później, ucieka z zakładu psychiatrycznego i wraca do rodzinnego Haddonfield, gdzie – w Halloween – zaczyna polować na grupę nastolatek, w tym Laurie Strode (Jamie Lee Curtis, w swojej przełomowej roli). Reszta to już historia: ciche ulice, ciemne korytarze, oddech maskowanego mordercy i powolna, nieubłagana eskalacja terroru.

Nie ma tu nadprzyrodzonych potworów, krwi na ścianach czy krzykliwych efektów specjalnych. Carpenter buduje grozę na napięciu, atmosferze i... ciszy.

To, co wyróżnia „Halloween” na tle ówczesnych horrorów (i wielu późniejszych), to styl reżyserski Carpentera. Już od słynnej, otwierającej sceny – kręconej z perspektywy młodego Michaela, w długim, nieprzerwanym ujęciu – widzimy, że mamy do czynienia z czymś wyjątkowym. Kamera porusza się wolno, leniwie, jakby śledziła ofiary z nieuchronnością losu. Carpenter nie spieszy się. Pozwala widzowi wejść w świat zwykłego amerykańskiego przedmieścia i powoli, metodycznie, zmienia go w klaustrofobiczne piekło.

I oczywiście – muzyka. Prosty motyw na pianinie, który Carpenter sam skomponował, to jeden z najbardziej ikonicznych tematów filmowych w historii. Działa jak metronom śmierci – pulsujący, niepokojący, powtarzający się z nieubłaganą regularnością. Bez tej muzyki „Halloween” nie byłby tym samym filmem.

Michael Myers, znany jako „The Shape” (Kształt), to czyste zło. Nie ma motywacji, nie mówi, nie okazuje emocji. Jego maska – biała, bez wyrazu – to symbol bezosobowego terroru. Myers nie biegnie. Nie szarżuje. Po prostu idzie. Zawsze. Z każdą kolejną sceną staje się mniej człowiekiem, a bardziej siłą natury – uosobieniem śmierci, która cię dopadnie, nieważne jak szybko biegniesz czy jak dobrze się ukryjesz.

Laurie Strode to z kolei prototyp „final girl” – ostrożna, inteligentna, nieco zamknięta w sobie nastolatka, która w obliczu zagrożenia znajduje w sobie siłę, by stawić czoła potworowi. Jamie Lee Curtis zagrała swoją rolę z naturalnością i wyczuciem – i choć nie miała wtedy wielkiego doświadczenia, jej kreacja pozostaje jednym z najmocniejszych punktów filmu.

Donald Pleasence jako Dr Loomis, psychiatra Michaela, dodaje filmowi powagi. Jego monologi o złu, które „czai się za czarnymi oczami dziecka”, są nieco teatralne, ale idealnie wpisują się w atmosferę filmu – stawiają Myersa w roli niemal demonicznej, nie do powstrzymania siły.

„Halloween” przeraża, bo dzieje się w zwykłym, spokojnym miasteczku. Domy z podmiejskimi ogrodami, dzieci chodzące po słodycze, nastolatki oglądające telewizję – to tło, które każdy widz zna. I właśnie w tym tkwimy, gdy pojawia się zło. Carpenter pokazuje, że zło nie przychodzi z ciemnych lasów czy gotyckich zamków. Ono może stać na twoim podjeździe, patrzeć przez okno, czaić się w cieniu salonu.

Ten film nie straszy efektami. Straszy obecnością – wiedzą, że „on gdzieś tu jest”, że może być za drzwiami, za firanką, za tobą.

Po premierze „Halloween” rozpoczęła się złota era slasherów. Bez tego filmu nie byłoby „Piątku trzynastego”, „Koszmaru z ulicy Wiązów” czy „Krzyku”. Niestety, wraz z popularnością gatunku przyszły także schematy i kopiowanie – ale „Halloween” pozostał wyjątkowy. To film niskobudżetowy, nakręcony za grosze, bez większych gwiazd – a mimo to wyprzedził swoje czasy i przeszedł do historii.

Doczekał się kilkunastu kontynuacji, remake’ów i rebootów – z różnym skutkiem – ale żadna z nich nie dorównała oryginałowi pod względem atmosfery, prostoty i skuteczności.

„Halloween” Johna Carpentera to film, który nie potrzebuje fajerwerków. Jego siłą jest cisza, rytm i nieustanna obecność zła. To film, który nie tylko zapoczątkował nową falę horroru, ale też pozostaje jednym z najbardziej efektywnych thrillerów psychologicznych, jakie kiedykolwiek powstały.

Ocena: 10/10
Nie dlatego, że jest doskonały technicznie. Ale dlatego, że jako horror działa dokładnie tak, jak powinien – zostaje w tobie długo po zakończeniu seansu, zmuszając do oglądania się przez ramię, kiedy gasną światła.

~Smiley~